Dışişleri Bakanı Hakan Fidan içinden geçilen İsrail Filistin çatışması sürecinde İslam dünyasının artık kınama bildirilerini Alsancak Travestileri bir kenara bırakarak sorumluluk üstlenmesi gerektiğini vurguluyor Cuma akşamı TRT de katıldığı programda da Fidan İslam ülkelerinin içinde bulunduğu durumu bir çaresizlik sarmalı olarak tanımlayarak Biz İslam dünyasının gerekli diplomatik Bornova Travestileri platformları kullanması durumunda insanlığı da bu sarmaldan çıkartıcı bir uyarıcı misyonu oynayabileceğine inanıyoruz sözünü kullandı
Dolayısıyla ortada İslam dünyasının vermesi gereken bir imtihan da var
İsmail Numan Telci
Normalleşme caydırıcılığı zayıflatıyor
Ortadoğu Stratejik Buca Travestileri Araştırmalar Merkezi ORSAM Lider Yardımcısı Doç Dr İsmail Numan Telci ye bunu sordum Kuruluş gayelerinin başında Filistin deki işgalin durdurulması bulunan İslam İşbirliği Teşkilatı nın İİT faal tahliller üretebilme noktasında Konak Travestileri en stratejik ehemmiyetteki örgütlerden birisi olduğunu söyleyen Telci kelamlarını şöyle sürdürdü
Yıllar içerisinde İslam dünyası ülkeleri ortasındaki iş birliğini artırma emeli öne çıkan İİT için Filistin sorunu öteki gündemlerden birisi Üçyol Travestileri olarak kaldı Bunda İİT nin başat aktörlerinin pasif tavırları kendi ortalarındaki problemleri ve global aktörlerle alakalarının boyutu üzere ögeler da tesirli oldu Hasebiyle İİT kınama dışında rastgele bir yaptırım gücü olmayan bir memleketler arası örgütün ötesine geçemedi 7 Ekim sonrasında İsrail in Gazze ye atakları karşısında fevkalâde toplanan İİT tekrar kınamanın ötesinde rastgele bir adım atamadı Evvelki toplantılardan farklı olarak bu sefer daha fazla Arap ülkesinin İsrail ile olağanlaşmış olması İİT nin İsrail karşısındaki muhtemel caydırıcı tesirini daha da zayıflatıyor
Türkiye de bu ortamda en avantajlı bölgesel aktörlerden biri ve eşit iştirak çerçevesinde İİT başta olmak üzere ikili ilgileriyle bu çatışmaya kalıcı bir tahlil aramak için efor sarf ediyor Bu kapasite bölge ülkeleri nezdindeki tarihî art planı günümüzde sürdürdüğü insani ve teşebbüsçü dış siyaset yaklaşımının sunduğu barışçıl aktör profili ve çatışmanın ortaya çıkmasından bu yana yürüttüğü ağır diplomasidir Türkiye bu süreçte Mısır ile birlikte İİT üyeleri ortasındaki en etkin aktörler olarak görülüyor
Mısır ın krizdeki pozisyonu
Cumartesi günü Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah El Sisi nin mesken sahipliğinde 35 ülke ve 4 örgüt temsilcisinin iştirakiyle bir Barış Doruğu düzenlendi Mısır konusundaki uzmanlığı ile tanınan Doç Dr Telci ye daha önceki çatışmalarda üstlendiği arabuluculuk rolü kadar bir defa daha sonu mülteci baskısı altında olan ve insani yardımları ulaştırmaya çalışan Mısır ın son krizdeki konumunu nasıl değerlendirdiğini de sordum Telci şunları söyledi
Mısır İsrail ile 1978 yılında imzalanan Camp David mukavelesinden bu yana Tel Aviv idaresiyle bağlantılarını olağanlaştırdı ve İsrail Filistin çatışmasında uzun müddettir arabulucu olarak vazife aldı Ayrıyeten Gazze yle hududa sahip olması ve tarihî süreçte Filistinlilerin Ürdün e göç etmesi nedeniyle tasaya sahip Gerçekten Mısır Gazze den kendisine yönelik bir göç hareketi ihtimalinden rahatsızlık duyuyor Ekonomik olarak sıkıntı devirden geçen Mısır böylesi bir göçün ekonomik manada daha zorlayıcı durumlar ortaya çıkarabileceğini düşünüyor Hasebiyle Mısır için Gazze deki çatışmaların sona ermesi ve burada istikrarın sağlanması hayati değerde
Öte yandan İsrail ile koordineli bir dış siyaset çizgisindeki Mısır ın Gazze probleminde İsrail ve ABD nin telaşlarını de göz arkası etmesi güç Gerçekten Sisi idaresinin en büyük destekçileri ortasındaki bu ülkeler Kahire nin İsrail i sıkıntı durumda bırakacak adımlar atmasından rahatsız olabilirler Bu nedenle Mısır ın bir taraftan iç kamuoyundan yükselebilecek reaksiyonları engelleyecek bir taraftan da İsrail ve ABD nin mümkün sırt dönmesini engelleyecek bir Filistin siyaseti izlemesi gerekiyor Bu nedenle Mısır kriz boyunca faal bir diplomasi sergileyerek sorunun en kısa müddette tahlili için uğraş sarf ediyor
Kayda paha ilerleme görülebilir
7 Ekim den bu yana Türkiye nin yürüttüğü çok taraflı diplomasi trafiğinde Mısır başka bir yer tutuyor Bakan Fidan ve Cumhurbaşkanı Erdoğan ın mevkidaşları ile görüşme sıklığı arttı Sanki kriz iki ülke ortasındaki ilgilerin olağanlaşma gayretini hızlandırıcı bir tesir de yapabilir mi Telci bu soruma da şu cevabı verdi
Gazze deki durum Türkiye nin Mısır la olağanlaşma sürecini de tesirler nitelikte İki ülkenin etkin diplomasi sergilemesi ve uyum içerisinde hareket etmesi Ankara ile Kahire ortasında uzun vakittir görülmeyen bir dış siyaset uzlaşısını ortaya koyuyor Bu durumun izleyen süreçte de devam etmesi ile bağlarda kayda bedel ilerleme görülebilir Bu noktada Filistin konusundaki ortak görüşün yanı sıra Ankara nın siyasi ekonomik ve güvenlik çıkarları bağlamında Kahire ile güvenlik odaklı iş birliği bahisleri gündeme gelebilir Bu mevzuda ABD ve İsrail e bağımlı olan Mısır Türkiye ile bu anlamda bir iş birliği içerisine girerek durumunu güçlendirmek isteyebilir Türkiye ile Mısır ortasındaki olağanlaşma sürecinde son dönüm noktası iki önderin Ankara ya da Kahire de yapacakları temasla aşılacaktır Kelam konusu görüşmenin yakın bir devirde gerçekleşmesi bekleniyor
